|
W kwietniu
1927 roku rozpoczęto budowę ukończonej w 1929 roku i
oddanej do użytku, kopalni ćwiczebnej pod skarpą
naprzeciwko Sztygarki przy ulicy Górniczej. Kopalnia ta posiada dwa pokłady
węgla kamiennego (numery górnicze 401 i 402), a w
sztolni prezentowane są maszyny i urządzenia służące
do urabiania i transportu węgla. Wykonywano w niej
drążenie sztolni oraz wiele czynności, z którymi
przyszli adepci sztuki górniczej mogli się zetknąć w
pracy pod ziemią. W latach 1958-61 wykonano szereg prac
zabezpieczających wyrobiska sztolni. Wykonano także
wyrobiska pochyłe (upadowa I - zwana też
"kamienną" oraz upadowa południowa) jak i
wyrobisko poziome, łączące w/w upadowe. Do roku 1966
prowadzono prace górnicze polegające na zwiększeniu
ilości wyrobisk. Zajęcia praktyczne uczniów szkół
górniczych były realizowane w Kopalni Ćwiczebnej do
roku 1994.
Po
zakończeniu prac w ramach zajęć dla słuchaczy
"Sztygarki", kopalnia została mocno
zaniedbana. W efekcie doszło do zalania korytarzy wodą
wraz ze znajdującymi się tam pompami odwadniającymi.
Stan techniczny stał sie na tyle zagrażający życiu,
że została ona definitywnie zamknięta. Zastanawiano
się co dalej robić, by ratować tą cenną dla miasta
budowlę.
Jesienią
2008 roku przy pomocy kadry naukowej Akademii
Górniczo-Hutnmiczej z Krakowa oraz zastępów
Ratownicywa Górniczego z Jaworzna, doprowadzono do
osuszenia podziemnych korytarzy i przwrócenia pracy pomp
osuszających.
Nadszedł
czas na poprawienie stanu technicznego samych podziemi do
takiego, który by umożliwił udostępnienie kopalni dla
zwiedzających. Dla uatrakcyjnienia takiej wycieczki,
potrzeba by dobudować szyb przy końcu sztolni, którym
można by się wydostać na powierzchnię w okolicach
budynku dzisiejszego muzem. Hednak narazie musi to
pozostać jako plan na przyszłość.
11-go
grudnia 2008 roku przy wejściu do Kopalni od strony
ulicy Górniczej, została postawiona figura Świetej
Barbary. Rzeźba ta do 2001 roku znajdowała się pod
ziemią w kaplicy na poziomie 250 Kopalni Węgla
Kamiennego "Paryż". By uchronić ją od
zniszczenia, została przeniesiona do budynku Muzem
Miejskiego "Sztygarka". Dzisiaj Św. Barbara
stanęła na cokole przy wejściu do kopalni ćwiczebnej.
W poświęceniu figury na nowym miejscu wzięli udział
miedzy innymi górnicy z dawnych i obecnych kopalń
zagłębiowskich (nie tylko węglowych), władze miasta
Dąbrowa Górnicza, Parlamentarzyści jak również wielu
zaproszonych gości oraz mieszkańców miasta.
4-go listopada 2009 roku nad wejściem do
Kopalni Ćwiczbnej od strony ulicy Górniczej, została
ponownie zamocowana pierwotna tablica z nazwą. Jest to oryginalny odlew z
wypukłym napisem informującym o tej budowli
technicznej.
4-go lutego
2010 roku po mszy świętej w kościele pw. Św. Barbary,
odbyła się ceremonia oficjalnego przekazania do
użytkowania Sztolni Ćwiczebnej przy Muzeum Miejskim
"Sztygarka". Wstęgę przecięli: Prezydent
Miasta DG Pan Zbigniew Podraza, Przewodnicząca Rady
Miasta Pani Agnieszka Pasternak, Posłanka na Sejm Pani
Beata Małecka - Libera, Dyrektor Muzeum Miejskiego
"Sztygarka" Pan Arkadiusz Rybak oraz ksiądz
proboszcz parafii pw. Św. Barbary. Uroczystość
zgromadziła wielu byłych pracowników branży
górniczej, jak również pracowników jeszcze
działających kopalń węgla i kruszców z terenu
Zagłębia Dąbrowskiego. Goście mieli możliwość
zwiedzenia jednej ze sztolni kopalni ćwiczebnej.
Po
zamknięciu w 1995 roku w Dąbrowie Górniczej Kopalni
Węgla Kamiennego "Paryż" jedynym miejscem w
mieście, w którym młode pokolenie może zapoznać się
z pracą pod ziemią i tradycjami górniczymi, jest
Kopalnia Ćwiczebna zlokalizowana w
południowo-wschodniej części obszaru górniczego
dawnego zakładu, funkcjonująca obecnie przy Muzeum
Miejskim "Sztygarka". Jednocześnie jest ona
jedynym obiektem tego typu na terenie całego Zagłębia
Dąbrowskiego. W plebiscycie "Perły w Koronie
Województwa Śląskiego 2010" zajęła wysokie 6
miejsce spośród 39 zgłoszeń. W uznaniu zasług dla
rozwoju turystyki w tymże roku Muzeum Miejskie
"Sztygarka" otrzymało dyplom Marszałka
Województwa Śląskiego.
Kopalnia
Ćwiczebna ubiega się o zamieszczenie jej na Szlaku
Zabytków Techniki. Od 02.01.2010 roku została
udostępniona do zwiedzania jako podziemna trasa
turystyczna o łącznej długości wyrobisk około 650
metrów, umiejscowionych na dwóch pokładach węglowych.
Można w niej obejrzeć stanowiska szkoleniowe z zakresu
mechaniki i elektryki oraz zabezpieczania wyrobisk
górniczych za pomocą specjalistycznych obudów. W
latach 1929-1994 Kopalnia Ćwiczebna służyła bowiem
uczniom dąbrowskiej Państwowej Szkoły Górniczej i
Hutniczej, dając im możliwość zapoznawania się z
różnorodnymi urządzeniami górniczymi, wykonywania
pomiarów z zakresu wentylacji, miernictwa podziemnego
oraz odbywania zajęć z zakresu geologii. Od czerwca
2010 roku turyści mają możliwość przejścia ścianą
węglową na głębokość 25 m (wcześniej było to 12
m) i przebywać w naturalnych warunkach pracy pod
ziemią. Mogą obejrzeć podziemną kaplicę św.
Barbary, a także wsiąść do "klasy
górniczej", która służyła w kopalni do
transportu ludzi, poznać działanie pompy odwadniającej
oraz kopalnianych wentylatorów. Wykwalifikowana kadra
zapoznaje również zwiedzających z techniką
eksploatacji węgla w polskich kopalniach.
Na co
dzień Kopalnia Ćwiczebna oblegana jest przez turystów
nie tylko z Dąbrowy Górniczej, ale również ze
Śląska i całego kraju. Gościła także
odwiedzających z Ukrainy, Francji, Niemiec, Norwegii,
Wielkiej Brytanii. Cieszyła się ogromną frekwencją
podczas akcji "Industriada 2010", promującej
Szlak Zabytków Techniki w dniu 12 czerwca.
W ramach zlotu członków Stowarzyszenia Podziemne Trasy
Turystyczne Polski Muzeum Miejskie "Sztygarka"
gościło11 września br. przedstawicieli zabytkowych
obiektów z całego kaju, m.in. kopalń, sztolni,
obiektów militarnych (twierdz, fortyfikacji, schronów i
bunkrów z czasów II wojny światowej),
średniowiecznych zespołów piwnic i składów
miejskich. Podczas spotkania poruszono istotne dla
podziemnej turystyki tematy, począwszy od ukazania jej
jako nowego produktu na rynku i spraw marketingowo -
reklamowych, poprzez omówienie roli podziemnych
obiektów w strukturach organizmów miejskich do
występujących pod ziemią zagrożeń i zagadnień
ochrony w kontekście eksploatacji tychże tras.
Zachętą
do odwiedzenia Kopalni Ćwiczebnej w Dąbrowie Górniczej
mogą być niekonwencjonalne przedsięwzięcia, takie jak
udostępnienie podziemi jako scenografii przedstawienia
teatralnego lub jako miejsca akcji serialu telewizyjnego
(w jej pomieszczeniach kręcony był jeden z odcinków
"Detektywi"). 17 września 2010 r. odegrany
został pod ziemią, przez artystów zgrupowanych w
Stowarzyszeniu Promocji Kultury "Zielone
Słońce" w Dąbrowie Górniczej, spektakl teatralny
pt. "Święci osiedlowi", przedstawiający
świat i ludzi ze społecznego marginesu zamieszkujących
współczesne betonowe blokowisko, w którym dokonuje
się szereg boskich cudów.
Uzupełnieniem wiedzy nabytej podczas zwiedzania Kopalni
Ćwiczebnej jest stała wystawa pt.: "Historia, co
srebrem i węglem pisana" informująca o rozwoju
dąbrowskiego przemysłu. Wśród eksponatów znajdują
się na niej tak cenne przedmioty jak "skarb
hutnika" zawierający przeszło 1100 srebrnych
denarów z XII i XIII wieku oraz płuczka polska z 1444
roku.
|