-
ZARYS HISTORYCZNY

-

	DĄBROWA
	Założenie Dąbrowy to początek XVIII wieku, co wynika z najstarszej mapy tych okolic z 1799 roku i związane było z odkryciem w 1785 roku w tej okolicy pokładów węgla kamiennego. Wszystkie informacje o Dąbrowie z dziejów przed XVIII wiekiem, nie opierają się na źródłach historycznych. Pierwsza znana wzmianka o Dąbrowie pochodzi z roku 1726, odnaleziona w zapisach ksiąg parafialnych kościoła Świętej Trójcy w Będzinie. 25 lipca 1726 roku Anna Lisowa z Dąbrowy była matką chrzestną dziewczynki urodzonej w sąsiednim Wańczykowie. Kolejny raz Anna Lisowska pojawia się w tych zapisach w roku 1728. Wówczas to była matką chrzestną Wawrzyńca Stanisława Grodzika. W latach późniejszych odnotowano również inne nazwiska osób mieszkających w Dąbrowie. W roku 1731 byli to: Jadwiga Wieczorkowa, Zofia Bałdyska i Bartłomiej Bednarz. W 1733 widnieje nazwisko Maria Bałdyska, a w roku 1740 Maciej Sikora. Pierwsze dane kronikarskie o osadzie zanotowano w 1755 roku, jako zapis w księgach starostwa siewierskiego w sprawie sporu o las Rocha. Jednym ze świadków był Maciej Sikora. Dokładniejsze dane o wsi pochodzą z 1787 r. ze spisu ludności diecezji krakowskiej, oraz z 1789 r. z lustracji województwa krakowskiego. Dąbrowa zawdzięcza swój awans do rzędu miast, a także swoją obecną nazwę, górnictwu i ściśle z nim związanemu hutnictwu. Przed podjęciem eksploatacji węgla kamiennego była niczym nie wyróżniającą się, czysto rolniczą wsią, nie posiadającą ani własnego kościoła, ani karczmy. Nie znamy nawet daty jej powstania. Dąbrowa od chwili swego powstania należała do biskupów krakowskich i wchodziła w skład dóbr królewskich, zarządzanych przez starostę będzińskiego Jana Dębowskiego. Następcą Dębowskiego został Stanisław Mieroszewski z Zagórza (dzisiejsza dzielnica Sosnowca), pochodzący z rodu, który odegrał znaczącą role w dziejach gospodarczo-politycznych pogranicza śląsko-małopolskiego. O wiele większą role odgrywał wówczas Gołonóg (dzisiaj dzielnica miasta) o którym pisał już w swoich księgach Jan Długosz w roku 1400. Wymienia on Gołonóg jako wieś zamieszkałą przez kilkunastu gospodarzy, w tym jednego rzemieślnika - kowala, bez własnego kościoła, przynależną do parafii w Jaworznie, a później w Sławkowie. U schyłku XVII wieku, biskup krakowski, Andrzej Trzebnicki, zbudował tu kościół i założył parafię p.w. św. Antoniego. Gołonóg w 1787 roku liczył już 515 mieszkańców, podczas gdy Dąbrowa tylko 184. Dąbrowa powstała na skraju lasu zwanego Radochą. Około 1799 roku jego granica przebiegała mniej więcej wzdłuż dzisiejszej ulicy Kościuszki. W poprzek wsi prowadziła droga od Sławkowa do Będzina (odcinek traktu krakowsko-wrocławskiego). W kierunku wschodnim od głównego traktu, odchodziła droga do Gołonoga. Cała dolna część dzisiejszego miasta, aż po brzegi rzeki Czarna Przemsza, wypełniona była podmokłymi łąkami i polami. Kontakt ze światem zapewniali wsi podróżni, zatrzymujący się w oberży zwanej "Karczmą pod lwem", założoną przez bedzińskiego Żyda Jakuba Józefowicza, obok której była kuźnia, studnia i kapliczka. Zupełnie przypadkowe odkrycie zalegających tuż pod ziemią pokładów węgla kamiennego, odmieniło zupełnie istniejące otoczenie. Drogą do Będzina, tamtejsi kupcy, zaczęli masowo przewozić wydobyty węgiel, by nim opalać w paleniskach domowych. Droga pokryta była drobnymi okruchami węgla i miału, co nadało jej charakterystyczny czarny kolor. Drogę tą zaczęto nazywać "Czarną drogą". Pojawili się też pierwsi zawodowo zajmujący się tym kopacze tego kruszcu. W latach 80-tych XVIII w. wzrosło zainteresowanie węglem kamiennym, a było to związane z rozwojem manufaktur i hut. Wieś rozwijała się coraz szybciej. Wyrobiska pomiędzy Dąbrową i Gołonogiem eksploatowane były przez ludność miejscową, aż do trzeciego rozbioru, kiedy to Dąbrowa przeszła pod panowanie pruskie. W 1785 r. powstała kopalnia, która później została kopalnią "Reden", od nazwiska Fryderyka Redena - szefa Departamentu Górniczo-Hutniczego. Powstawały kolejne zakłady pracy: huta cynku "Konstanty", kop. "Koszelew". W latach 1833-1841 powstała huta "Bankowa". W 1845r. rozpoczęto budowę kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Otwierano kolejne zakłady, m.in. Zakłady Elektrochemiczne "Elektryczność". Wieś Dąbrowa należała wówczas do liczącej 15 wsi i osad Gminy Olkusko-siewierskiej, której była siedzibą. W 1864 roku utworzona zostaje Gmina Osad Górniczych, która przetrwała do roku 1903, kiedy to Car nadał prawa miejskie Sosnowcowi. Wobec powyższych zmian, od Dąbrowy zostają odłączone kolonie: Konstantynów, Sielce i Środula. Teren Dąbrowy został ponownie uszczuplony w 1909 roku, wobec utworzenia Gminy Zagórze, która oderwała od Dąbrowy Bobrek, Dańdówkę, Józefów, Klimontów, Modrzejów, Niwkę i Zagórze. W 1909 roku Gmina Dąbrowa składała się z wsi Stara Dąbrowa i Niepiekło, oraz z kolonii: Huty Cynkowe, Huta Bankowa, Łabęcka, Mydlice i Reden. W 1915 roku do Dąbrowy zostają przyłączone kolonie: Cegielnia, Koszelew, Ksawera, Miejskie i Warpie.

-

	DĄBROWA GÓRNICZA
	18 sierpnia 1916 Dąbrowa uzyskała prawa miejskie i nazwę DĄBROWA GÓRNICZA. W jej skład wchodziły wówczas kolonie: Huta Bankowa, Stara Dąbrowa, Gliniaki, Ksawera Miejska i Wiejska, Łabęcka, Miejskie, Mydlice, Reden, Staszic Nowy i Stary i Warpie. W 1923 roku zaszły kolejne duże zmiany terytorialne. Do Dąbrowy Górniczej przyłączono kolonie Dębniki, Gzichów, Zielona oraz Korzeniec. W wyniku ustalenia granicy z Będzinem utracono natomiast kolonie Koszelew, Ksawera, Warpie Huty Cynkowe oraz część Mydlic. W 1927 r. rozpoczęto budowę linii tramwajowej z Będzina do Redenu. Od 4-go września 1939 r. do 27-go stycznia 1945 r., Dąbrowa Górnicza była pod okupacją niemiecką. W okresie okupacji hitlerowskiej prowadzono ożywioną działalność konspiracyjną. Po wojnie miasto bardzo szybko się odbudowało. Z kopalń "Paryż", "Flora" i "Reden" utworzono kopalnię "Gen.Zawadzki". Powstały nowe zakłady przemysłowe: Dąbrowskie Zakłady Naprawcze Przemysłu Węglowego (DZN PW), Centralne Warsztaty Elektryczne. W roku 1958 otwarto Pałac Kultury Zagłębia (obecnie Dąbrowski Pałac Kultury). Budowę Huty "Katowice" rozpoczęto w roku 1972 , a w 1976 Koksowni "Przyjaźń". Efektem tego ogromnego przedsięwzięcia, było przyłączenie do terenu Dąbrowy Górniczej miast Sławków (do 1984 r.) i Ząbkowice Będzińskie, wraz z sołectwami: Antoniów, Błędów, Kuźniczka Nowa, Łazy Błędowskie, Łęka, Łosień, Okradzionów, Rudy, Sikorka, Tucznawa i Ujejsce. Dołączono również wsie Ratanice i Marianki. W końcu lat 70-ch XX wieku, Dąbrowa Górnicza była drugim co do wielkości miastem w Polsce (po m. stołecznym Warszawa). W 1981 r. w czasie stanu wojennego w Hucie Katowice wybuchł strajk okupacyjny. Huta została oblężona przez oddziały ZOMO i wojsko. Grożono jej wysadzeniem. W 1990 r. przeprowadzono pierwsze wolne wybory do Rady Miejskiej i na stanowisko Prezydenta Miasta.

aktualizacja : niedziela, 12 sierpień 2012.

Wszystkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i powielanie wyłącznie za zezwoleniem autora.