-

REDEN
		* GEOGRAFIA < DZIELNICE
		* SPIS < STRONA GŁÓWNA < NOWOŚCI
			|: POŁOŻENIE |: OPIS i HISTORIA |: Z ŻYCIA DZIELNICY |: NA STARYCH MAPACH |: WWW |: |: FOTO galeria |: |: VIDEO galeria

		_ POŁOŻENIE
		2 km. na wschód od centrum. FOTO galeria
		- OPIS i HISTORIA
		Dzielnica położona pomiedzy Centrum i Gołonogiem. OSIEDLA: 1-GO MAJA, ADAMIECKIEGO, CIEPLAKA, KOPERNIKA, KORCZAKA, KRÓLOWEJ JADWIGI, MAJAKOWSKIEGO, MICKIEWICZA, TRAUGUTTA, WOJSKA POLSKIEGO Zabudowa złożona obecnie z budownictwa wielorodzinnego z nielicznymi terenami, gdzie istnieje jeszcze zabudowa niska, z domami jednorodzinnymi. Dzielnica ta intensywnie rozwijająca się architektonicznie. Powstała jako jedna z pierwszych kolonii robotniczych, w 1 połowie XIX wieku. W latach 1820-22, przy drodze do Gołonoga powstają budynki dla osiedlających się w Dąbrowie robotników. W latach 1825-29 zostaje wytyczona droga łącząca kopalnię REDEN ze wsią Gołonóg. Nadano jej nazwę "Traktowa". Była to prosta droda obsadzona po obu stronach topolami, przy której powstawały nowe białe domki z przyległymi doń ogródkami. Budowane byłu przez władze Królestwa Polskiego na swój koszt, jako domki dla pracowników kopalni REDEN. Kolonia powstawała w latach 1824-29 i składała się z 70-u domków jedno i dwu rodzinnych, w tym 54 drewnianych i 16 murowanych. 44 domy stanowiły prywatną własność górników spłacaną ratalnie. W latach 1836-39 wybudowano jeszcze 73 domki w powstającej dzielnicy Reden. Oprócz domków wybudowano również 115 metrowej długości budynek zwany koszarami dla górników bez rodzin, coś na kształt kwater zbiorowych. Ze względu na brak zainteresowania tą formą mieszkalnictwa, zamieniono je na szpital górniczy zwany lazaretem. W swojej historii ma też epizod wojskowy, bowiem służył również jako koszary kozackie. Powstała także oberża (karczma), która znajdowała się w pobliżu dzisiejszego skrzyżowania (ronda) ulic Królowej Jadwigi i Alei Róż. Prejektantem był znany architekt Henryk Marconi (według jego projektów powstały między innymi dworce kolejowe w Sosnowcu i Maczkach). Na zlecenie władz górniczych powstał budynek jednopiętrowy z wieżą zegarową pośrodku, na której znajdował się herb Królestwa Polskiego. Powstał w związu z asporacjami Redenu do roli oddzielnego miasta i miał spełniać role miejskiego ratusza. Administracja Królestwa Polskiego wyraziła zgodę w 1842 roku na organizowanie cotygodniowych targowisk, co przypisane było jedynie dla miast. Rosjanie nie popierali wyodrębnienia się Redenu z granic Dąbrowy. W związku z tym, nakazano rozbiórkę wieży zegarowej i postawienie w jej miejscu jedynie niewielkiej wieżyczki z dzwonkiem oznajmiającym koniec dniówki w podliskich zakładach, głównie kopalni. W budynku tym mieściła się wspomniana wyżej karczma, sklep i pokoje gościnne na piętrze. Mieszkał tutaj między innymi ostatni Wójt Gminy Olkusko-Siewierskiej. Jako mieszkania był wykorzystany do połowy lat 60-tych XX wieku. Został wyburzony w zwiazku z przebudową układu drogowego w tym rejonie. Kolonia ta stała się zalążkiem przyszłego miasta Dąbrowy Górniczej. Sołtysem w 1914 roku został Julian Cieplak. W dzielnicy tej znajdowała się jedna z największych kopalń węgla kamiennego w Dąbrowie Górniczej, o tej samej nazwie, czyli "Reden". W początku lat 80-tych XX wieku, po przygotowaniu terenu utworzono w miejscu dawnego wyrobiska park miejski im. Gen. Hallera. W grudniu 2003 roku, oddano do użytku aquapark "NEMO - Wodny Świat". W miejscu gdzie obecnie znajduje się osiedle mieszkaniowe przy ulicy Adamieckiego, była duża huta cynku KONSTANTY. Huty cynku nie wyglądały tak okazale jak huty żelaza. Były to długie murowane baraki z wystającymi z nich kominami tygli, w których wytapiano cynk z galmanu dowożonego z okolic Sławkowa i Olkusza. Wytopiony cynk wywożono do dalszej obróbki do walcowni w Sławkowie, gdzie przerabiano go na blachy. Już w 1820 roku funkcjonowała tutaj szkoła elementarna dla dzieci górników, opłacana przez Korpus Górniczy. Ta forma finansowania nie trwała zbyt długo. Koszty utrzymania szkoły przeniesiono na górników, potrącając im co miesiąc z pensji składkę na utrzymanie szkoły, jak również na budowę nowego budynku. Nowy budynek powstał dopiero około 1862 roku w pobliżu kościoła. 12-go listopada 1861 roku za sprawą inżyniera Józefa Hempla, który popierał rozwój kulturalny wsi, powstała pierwsza w Dąbrowie i Zaglębiu biblioteka publiczna. Na spotkaniu środowiska intelektualnego, przyjęto statut nadający nazwę "Biblioteka Dąbrowska". Pierwszym bibliotekarzem został rachmistrz Zarządu Górniczego, Franciszek Pyrysiewicz. Dzisiejszy Reden w niczym nie przypomina tego z dawnych lat. Główna część dzielnicy znajduje się w zupełnie innym miejscu niż przed wojną. "Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" TOM IX z roku 1888, pisał o dzielnicy: Osada górnicza, kopalnia i pokład węglowy, w powiecie będzińskim. Osada i kopalnia leża w gminie Górniczej, parafia Będzin, odległosć 1 1/2 mili od Będzina, ma szkołę początkową. 182 domy, 1630 mieszkańców, 80 morgów włościańskich i 163 morgi ziemi rządowej. Stanowi właściwie część wielkiej osady górniczej, zwanej Dąbrowa. Leży w dolinie rzeki Bogoryi, o pół mili od Huty Bankowej, także wchodzącej w skład Dąbrowy. Dobywanie węgla w tem miejscu rozpoczęło się już około 1786 roku. Dobywano średnio po 20,000 korcy rocznie. Za rządów pruskich rozpoczęto prawidłową eksploatację i wtedy przy kopalni powstała osada, której dano nazwisko ówczesnego dyrektora górnictwa Redena. Czynną była do 1806 roku. Za królestwa polskiego kopalnia ta zostawała jako własność rządowa pod administracją zarządu górniczego. Pożary w 1860 i 1865 roku sprawiały wielkie spustoszenia i przerwały roboty. Nazwa kopalni nadaną została także najważniejszemu pokładowi węgla kamiennego w polsko-szląskiem węglowem zagłębiu. Pofałdowane warstwy tego zagłębia tworzą na powierzchni między Dąbrową a Sielcami tak zwaną nieckę a miedzy Sielcami a Modrzejowem siodło. Z licznych warstw zagłębia pierwszorzędne znaczenie ma pokład siegający do 18 metrów grubości. Liczne ale cieńsze i mniej dobre jakościowo pokłady, leżące powyżej tej warstwy, zwane są górnemi a nizsze dolnemi, odnośnie do pokładu Reden. Północne skrzydło pokładu występuje najdalej na zachodzie w Wojkowicach Komornych i Grodźcu, ma ono tu do 7,5 metra grubości, przy lekkim pochyleniu południowem. Urywa się on nagle na granicy Grdźca i występuje ponownie powyżej Będzina, pomiędzy szosą grodziecką a Brzozowicami, przy grubości do 8 metrów. Na wschód od Brzozowic uskok poprzeczny zwraza pokład w górę, tak że jego wychodnia występuje dopiero w Dąbrowie, w kolonii Ksawery. Część tę eksploatowała dawniej kopalnia rządowa Ksawery, a obecnie towarzystwo francuskie w kopalni Koszelew i Barbara. Grubość sięga tu do 14 metrów, pochylenie południowe pod kątem 6 stopni do 8 stopni. Na wschodnim krańcu hut cynkowych nowy uskok przerzuca pokład na dół ku kopalni Paryż, a następnie ku kopalni Cieszkowski, gdzie grubość warstwy 18 metrów, przy upadzie 50 stopni. Ta ostatnia kopalnia po pożarze w 1873 roku zatopiona, jest dotąd bezczynną, podobnie jak i przyległa rządowa kopalnia Reden, której węgiel zaledwo w dziesiątej części wyczerpany został. Kilkakrotnie pożary zatamowały dostęp do znacznej części pola kopalnianego. Nowy uskok prowadzi warstwę węglową na głębszym poziomie ku Zagórzu, gdzie istnieje kopalnia Ignacy (Kramsty). Przy średniej grubości do 15 metrów upad sięga 30 stopni. W lesie na wschód od Zagórza odkryto niedawno wychodnie tego pokładu, podniesionego tu przez uskok. Odbudowuję się one obecnie w odkrywce. Ten sam pokład zasila kopalnię Kazimierz. Wychodnie Redenu nie są u znane, lecz szybem dosięgnięto najgłębszego poziomu tego pokładu na 240 metrach pod powierzchnią. Grubość warstwy zmienna od 6 metrów (wschodni uskok) do 15 metrów (część zachodnia). Dalej na wschód istnieje zalana obecnie kopalnia Feliks I i we wsi Niemce Feliks II, gdzie pokład ma do 7 metrów grubości, przy upadzie 30 metrów. Jest to najdalszy znany dotąd wschodni kraniec północnego ciagu Redenu. Być może, iż pokłady w Sierczy (powiat chrzanowski w Galicyi) są dalszym ciągiem. Wychodnie północnego skrzydła Redenu przedstawiają układ schodkowy, wywołany przesuwaniem się ciągłem ku północy, przy stopniowem obniżaniu się poziomu, z godną uwagi regularnoscią. Południowe skrzydło Redenu, z upadem północnym, ciągnie się od Czeladzi przez Milowice, Sosnowiec i Sielec do Dandówki. Pokład ten rozszczepia się (w Sielcu) na dwa, a dalej (Milowice i Czeladź) na trzy oddzielne warstwy, odległe od siebie 15 do 50 metrów. Upad północny wynosi w Sielcu 30 stopni do 45 stopni. Istnieją tu kopalnie: Ludwigschoffnung i Fanny. W Milowicach kopalnia Wiktor wyrobiła już pierwszy pokład a drugi zostaje w odbudowie. W Czeladzi istnieją dwie kopalnie: Saturn (ks. Hohenlohe) i Ernest Michał (Societe Anonyme). Pierwszy pokład ma grubości 4 metry, drugi 7 metrów, trzeci przeszło 8 metrów. Ostatnie skrzydło Redenu z upadem południowym zajmuje niewielką stopsunkowo przestrzeń pomiędzy Modrzejowem a Niwką. Górny poziom tej części koło Modrzejowa, na obszarze koncessyi hr. Renarda, jest zalany od 1881 roku, za to w Niwce kopalnie: Jerzy, Karol i Edward (Gustaw von Kramsty) odbudowują spiesznie bardzo pokład mający do 10 metrów grubości, przy słabym upadzie. Wielka regularność pokładu i silny strop piaskowcowy ułatwiają pracę, ztąd kopalnie te dostarczają obecnie prawie 1/3 całej produkcyi węgla w królestwie. Ogólny zasób węgla w pokładzie Reden wynosi do 700 milionów tonn (tonna = 1000 kgr. = 10 korcom). Wydobyto dotąd 45 milionów tonn. Pokłady górne i dolne zwierają około miliarda tonn. Przy zdwojowej produkcyi zapas ten może starczyć na 400 lat.
		- Z ŻYCIA DZIELNICY
		- NA STARYCH MAPACH

		- INTERNET

aktualizacja : środa, 11 marzec 2009.

Wszystkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i powielanie wyłącznie za zezwoleniem autora.