GOŁONÓG |
||||
| * GEOGRAFIA < DZIELNICE | ||||
| * SPIS < STRONA GŁÓWNA < NOWOŚCI | ||||
|
|: POŁOŻENIE |: OPIS i HISTORIA |: Z ŻYCIA DZIELNICY |: NA STARYCH MAPACH |: WWW |: |: FOTO galeria |: |: VIDEO galeria |
|||
 |
||||
GOŁONÓG |
||||
| * GEOGRAFIA < DZIELNICE | ||||
| * SPIS < STRONA GŁÓWNA < NOWOŚCI | ||||
|
|: POŁOŻENIE |: OPIS i HISTORIA |: Z ŻYCIA DZIELNICY |: NA STARYCH MAPACH |: WWW |: |: FOTO galeria |: |: VIDEO galeria |
|||
|
||||
_ |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
  |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
| - OPIS i HISTORIA   |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
                                 |
 OSIEDLA: CEDLERA, KASPRZAKA, MORCINKA, PIŁSUDSKIEGO, STORCZYKÓW, TYSIĄCLECIA, WYBICKIEGO Dzielnica przyległa do dzielnicy Reden. Prawdopodobnie Gołonóg istniał już w XII wieku, leżąc przy szlaku prowadzącym z Krakowa przez Sławków na Śląsk. Nazwa tej dzielnicy na przestrzeni wieków zmieniała się kilkakrotnie. Pod koniec XVI wieku był to "Gołonos", następnie "Goła Noga", w XVII w. forma liczby mnogiej "Gołonogi". Według etymologii ludowej nazwano tę wieś tak dlatego, że leżała nad bagnami i aby przejść do niej, nie niszcząc obuwia, należało je zdjąć. Jan Długosz w roku 1400 wymienia Gołonóg jako wieś zamieszkałą przez kilkunastu gospodarzy, w tym jednego rzemieślnika - kowala, bez własnego kościoła, przynależną do parafii w Jaworznie, a później w Sławkowie. We wsi znajduje się 11 łanów kmiecych, dwa dworki, z których pobierane są dziesięciny na rzecz biskupa krakowskiego. Wartość tej dziesięciny wynosi 8 grzywien. Nie ma tu sołtysa ani karczmy. Gołonóg w 1787 roku liczył już 515 mieszkańców, podczas gdy w Dąbrowie było ich tylko 184. W 1789 r. Gołonóg przeszedł na własność skarbu państwa. W latach 1796-1806 był włączony przez Prusaków do klucza sławkowskiego. Od 19 listopada 1807 r. na polecenie Napoleona I, jako dobro rządowe, ofiarowany został marszałkowi Francji Lannesowi de Montebello. W 1812 r. zalegające z podatkami dobra marszałka de Montebello zajęte zostały przez państwo. Od 1816 r. Gołonóg wchodził w skład gminy olkusko-siewierskiej powiatu olkuskiego z siedzibą w Strzemieszycach, od 1842 r. był w powiecie olkuskim guberni radomskiej, a od 1867 r. w powiecie będzińskim guberni piotrkowskiej. Biskup krakowski Andrzej Trzebnicki zbudował w latach 1673-1678 kościół na najwyższym wzniesieniu w mieście, Górze Gołonoskiej (335 m. n.p.m.), i założył parafię w Gołonogu. Był to kościół jednonawowy z prezbiterium, zakończony drewnianą wieżyczką, w stylu romańskim. W 1753 roku dobudowano murowaną wieżę kościelną. Dalsza rozbudowa miała miejsce w 1850 roku. Rozbudowano prezbiterium, otrzymując koncepcję barokowej bazyliki z elementami neorenesansowymi. W latach 1889-1892 dobudowano nawy boczne kaplice św. Barbary i św. Antoniego. Od tej pory kościół jest murowany, trzynawowy utrzymany w koncepcji renesansowej.            Około roku 1880 istnieje tutaj dom przytułku dla kalek i starców. Przed I wojną światową wieś była przecięta drogą z Dąbrowy Górniczej do Ząbkowic z odgałęzieniem do Łośnia. Droga ta była bita, utwardzona tłuczniem dolomitowym, a w części w stronę Łośnia tłuczniem wapiennym, który powodował powstawanie tumanów białego pyłu. Utwardzona była także, ale w bardzo złym stanie, ulica Stacyjna.         Przez Gołonóg przechodziły dwie linie kolejowe. Jedna z Dąbrowy do Ząbkowic (zwana dawniej warszawsko-wiedeńską), wybudowana w 1857 r., druga z Ząbkowic do Strzemieszyc Południowych oraz kolej okrężna Dąbrowa Górnicza - Gołonóg - Strzemieszyce Północne (nazywana także wcześniej Iwangrodzką od rosyjskiej nazwy Dęblina). Przed pierwszą wojną światową Gołonóg był wielką stacją przeładunkową. Tutaj kończyły bieg pociągi szerokotorowej kolei Iwangrodzkiej i następował przeładunek towarów na normalnotorową kolej Warszawsko-Wiedeńską i odwrotnie. Na stacji było 16 torów i wiele ramp z magazynami. Duży budynek stacyjny, który dotrwał do naszych czasów, posiadał restauracje I-szej i II-jej klasy, w których bogatsi pasażerowie spędzali czas w oczekiwaniu na połączenia kolejowe. Perony po obu stronach dworca były zadaszone. Stacja i pobliskie domy kolejowe zaopatrywane były w wodę z wieży ciśnień przy ul. Łącznej i znajdującej się tam głębokiej studni. Rezerwę wody stanowił staw zwany dyrekcyjnym, położony w okolicy dzisiejszej ul. Sadowej. Obiekty te uległy zniszczeniu w końcu lat 30-tych XX w.. Oświetlenie zewnętrzne stacji stanowiły dwie ogromne lampy naftowo-gazowe, rozpalane co wieczór.     Przed samym wybuchem II wojny światowej, uruchomiono dwa pociągi expresowe, motorowe tzw. luxtorpedy. Kursowały na trasach Warszawa - Katowice i Radom - Dąbrowa. Z czasów okupacji austriackiej Gołonoga, która trwała prawie przez cały okres I-szej wojny światowej, pozostały ogromne nasypy kolejowe i kilka wiaduktów po zlikwidowanych torach: jeden pod lasem, z Babiej Ławy w kierunku Piekła i Łagiszy, a drugi z Tworznia przez Jamki, Sulno do stacji Staszic w Dąbrowie Górniczej. Znajdowały się tutaj bogate kopalnie węgla kamiennego. W 1877 roku w szybach "Zofia" i "Mikołaj" pracowało 430 mężczyzn, 241 kobiet oraz 129 dzieci, przy pomocy 4 maszyn parowych. W kopalni Mikołaj bez maszyn parowych pracowało 118 mężczyzn, 25 kobiet, 45 dzieci. W 1881 roku promieniu półtorawiorstowym od Gołonoga leży 8 wsi: Babiełan (12 domów), Krasowa (15 domów), Laski (50 domów), Niwiska (27 domów), Piekło (20 domów), Starawieś (16 domów) i Zając (18 domów). Liczą one razem 197 domów, 1866 mieszkańców i 2244 morgi ziemi włosciańskiej, w tym 1084 morgi ziemi ornej. W 1827 roku było tu 127 domów i 919 mieszkańców. Gołonóg należał do dóbr biskupstwa krakowskiego. Około Gołonoga znaleziono w spodnich warstwach formacji węglowej szczątki mięczaków morskich. Na wschód od Gołonoga porfir felzytowy, jedyne miejsce gdzie spostrzeżono w Królestwie Polskim skałę wybuchową plutoniczną (Trejdosiewicz). Zanim ulice otrzymały dzisiejsze nazwy, Gołonóg dzielił się na kolonie: Stara Wieś, Laski, Babia Ława, Tworzeń, Jamki, Krasowa, Działki, Zając, Dziewiąty, Trzydziesty, Łęknice, Piekło, Podlesie, Pogoria i Piaski. W zabudowie przeważały domy parterowe, w dużej części drewniane, z zabudowaniami gospodarczymi, otoczone ogrodami. Między koloniami rozciągały się pola uprawne i łąki. Kolonię przyłączono do Dąbrowy Górniczej w 1953 roku. Idea rozbudowy Gołonoga powstała już w latach 50-siątych. Dokumentację lokalizacyjno-architektoniczną opracowało Biuro Projektów "Miastoprojekt" w Katowicach. Było to w tym czasie, kiedy uzgadniana była lokalizacja projektowanej budowy Osiedlowego Domu Kultury w Gołonogu, zwanego później Domem Chłopa. Prezentowane założenia dla "Nowego Gołonoga", przewidywały, ciągi komunikacyjne w postaci sześciu ulic, skierowanych promieniście ku wzgórzu oraz dwóch obwodnic. Akcentem urbanistycznym miał być kościół, widoczny z każdego miejsca. Do realizacji tych założeń nie doszło, gdyż nie było zgody, aby kościół dominował nad miastem socjalistycznym. Z tego powodu obecna lokalizacja osiedli mieszkaniowych jest nieco bezładna.         Rozpoczęto budowę 4-piętrowych bloków wzdłóż ulicy Florowskiej (Piłsudskiego), metodą tradycyjna.     Wielka rozbudowa nastąpiła w latach 70-tych, i była podporządkowana potrzebom powstającego Kombinatu Metalurgicznego "Huta Katowice". Przebudowana została wtedy gruntownie ul. Florowska, która była dotąd zwykłą szosą, wyłożoną cegłą klinkierową, wybudowano dwie drogi dojazdowe do Huty Katowice, obecną ul. Kasprzaka i ul. Piłsudskiego. Przedłużono linię tramwajową od Redenu do Huty Katowice. Wybudowano obszerną bazę hoteli robotniczych, powstało wiele zakładów i instytucji publicznych.     Nowe osiedla mieszkaniowe, budowane metodami przemysłowymi, przeważnie z elementów wielkopłytowych, jako "sypialnia" dla pracowników huty Katowice. Na terenie dzielnicy znajduje się kilka banków oraz liczne firmy. W parku Podlesie, powstałym na terenie po byłej kopalni Flora oraz hucie cynku, urządzono prosty plac zabaw dla dzieci, kort tenisowy oraz strzelnicę sportową LOK. W pobliskim lasku, można napotkać na liczne ślady po II wojnie światowej w postaci pozostałości po okopach i betonowe punkty strzelnicze. Znajduje się tutaj również stara kapliczka przydrożna. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
| - Z ŻYCIA DZIELNICY |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
    |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
| - NA STARYCH MAPACH |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
       |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
| - INTERNET  |
||||
| http://www.geocities.com/naszgolonog/ | Nasz Gołonóg - dzielnica Dąbrowy
Górniczej |
|||
aktualizacja : czwartek, 25 wrzesień 2008. 
Wszystkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i powielanie
wyłącznie za zezwoleniem autora.
